Zehirsiz Uygulamalar

Dünyada ve Türkiye’de çok sayıda çiftçi, gerekli bilgiyi aldığında, çok zorlanmadan doğa dostu alternatif yöntemler ve tekniklerle verim ve gelir elde edebiliyor. Ürünlerini organik pazarlarda, marketlere ve gıda topluluklarına satıyor. Aşağıda pestisit ve sentetik gübre kullanmadan tarım yapan çiftçilerin sık kullandıkları bir kaç yöntemin formülünü veriyoruz. Hastalık ve zararlılarla zehirsiz mücadele için daha fazla reçeteye www.zehirsizsofralar.org sayfamızdan ulaşabilirsiniz.

Toprağı ve bitkiyi beslemek için kompost 

Bitkilerin hastalık ve diğer zararlılar karşısında dayanıklı olması, sağlıklı bir toprakta yetişmesi ile mümkündür. Sağlıklı toprak ise zehirlerle kirletilmemiş, iyi bakteriler, solucanlar, besleyici mantarlar gibi çok sayıda canlının yaşadığı zengin bir topraktır. Toprağı beslemenin en iyi yollarından biri kompost yapmaktır.

Halil Halaç: İzmir Emiralem’de organik olarak sebze meyve yetiştiriyorum. Toprağa hem kompost hem de keçi gübresi veriyorum. Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan en iyi kompost ödülü aldım. Bunun için hiç tarım zehiri ve sentetik gübre kullanılmamış kekik samanını patozla parçaladık. 25 balya kekik samanını bahçeye yarım metre yüksekliğinde yaydık, üstüne bahçeden 500 kilo kadar tohum vermeyen her tür ot ve sebze artığını koyduk, bahçeden 200 kilo kadar ara budak dalları makinede öğüttük ve onları da üzerine yaydık, üstüne sırayla bir römork taze ya da beklemiş inek gübresi ve 15 balya kekik samanını yaydık… 

Bu yığının nemini ve sıcaklığını, bir metre kadar içine girebilecek bir termometre ile ölçtük. Nemi %30’dan fazlaysa üstüne naylon örttük; birkaç gün sonra nem düşmüşse naylonu açtık ve yığının içine işleyecek şekilde tazyikli su püskürterek nemi yükselttik. Yığının sıcaklığının da 50’den yukarı çıkmaması gerek. Yoksa içeride yanma başlar ve yararlı organizmalar ölür. Bunun için sıcaklık yükseldiğinde kepçeyle altüst etmek gerek. Bu yığının kompost haline gelmesi 5-6 ay sürdü. Ama kekik samanı çok sağlam… O erimediği için kompostu eledikten sonra tarlaya yaymak gerekti. 

Aslında kekik samanı yerine arpa, yulaf, buğday samanı daha kısa zamanda erir, daha kısa sürede kompostunuz hazır olur. Bu kompostu bahçeye dört parmak kalınlığında serdim ve çok derin olmayacak şekilde çapa makinesi ile toprakla karıştırdım. Bu kompost gübre sayesinde domateslerim çok iyi oldu.

Tuta ve zarar veren uçucu böcekler için elma sirkesi

Halil Halaç: 20 litrelik kovalara hiç sulandırmadan elma sirkesi dolduruyorum. Bahçeye 5 metre arayla asıyorum; tuta, böcü börtü, sinek hiçbir şey gelmiyor. Sirke bittikçe kovaları dolduruyorum. Bu kovaları domatesler yumurta kadar olduğunda astım ama sıcaklar bastırdığında ve zararlılar görünmeye başladığında koymak lazım.

Tuta ve ve zarar veren uçucu böcekler için gülleci bulamacı

Halil Halaç: Böcü börtü zamanla dayanıklılık kazandığından iki yıl kullandıktan sonra ilacı değiştirmek gerekiyor. Bu yüzden ben de bunları dönüşümlü kullanıyorum. İki yıl elma sirkesi, iki yıl gülleci bulamacı yapıyorum.

Gülleci bulamacı, tutaya ve zarar verecek diğer börtü böceğe asmada, sebzede, meyvede etkili oluyor. Altına ateş yakabileceğiniz bir üçayağın üzerine koyduğunuz 150 litrelik bir varile 100 lt su koyun; içine 30 kilo organik toz kükürt ve 30 kilo çamur kireç katın. Bunu 3 metre uzunluğunda bir sopa ile çok yaklaşmadan karıştırın, çıkan gazdan gözünüz yanmasın. Bu karışım 2 saat kadar kaynasın. Arada bir karıştırın. Sonra 30×30 cm büyüklüğünde bir cam parçasına bu karışımdan biraz damlatın, kristalleşmiş, tavşan kanı çay rengi aldığında ateşi beslemeyi bırakın. 24 saat sonra bu karışımı şişeleyip ağzını kapatıp, karanlıkta bir yere koyun. 

Havalar ısındığında böcü börtü dolaşmaya başladığında kullanacağınız zaman 100 litre dere suyuna, 1 lt koyup, meyve ya da sebzelere püskürtün. Bunu 15 günde bir yapın. Börtü böcekten dolayı çok sıkıntı varsa 100 litre suya 1,5 lt koyun… Ama daha fazla koymamak lazım.

Salkım güvesi için tuzaklar

İhsan Parlak: Manisa, Harmandalı’da organik bağcılık yapıyorum. Salkım güvesine karşı bağımda tuzaklar kullanıyorum. Boyu 15 cm olan ince uzun tuzakları bir dönüme 45-65 tane olacak şekilde nisan ya da mayıs ayında asmanın dalına bağlıyorum. Bu tuzaklar salkım güvesi erkeğinin dişileri bulmasını, böylece üremesini engelliyor. Tuzakları zirai ilaç bayiinden alıyorum.

Akdeniz meyve sineğine karşı feromonlar

Muzaffer Kul: İzmir Kemalpaşa’da organik meyve ve sebze yetiştiriyorum. Akdeniz meyve sineği için meyve ağaçlarına feromon tuzaklar asıyorum. Bu tuzaklar dişi kokusu yayarak meyve sineklerinin erkeklerinin tuzağa yakalanmasına neden oluyor. Hasattan 3 ay önce her ağaca bir tane asıyorum. Bu tuzaklar sayesinde hem kirazlarımda Akdeniz meyve sineği olmuyor, hem de zehirsiz meyve yetiştiriyorum. Bu tuzaklar ziraat odalarından edinilebilir.

Meyve sineklerine karşı elma sirkesi

Muzaffer Kul: Küçük bir pet şişeye elma sirkesi doldurup, kirazlar nohut büyüklüğünü geçtiği zaman ağaçlara asıyorum.

İstenmeyen böceklere karşı ısırgan

Muzaffer Kul: 3 kilo ısırganı bir 20 litrelik tenekeye dolduruyorum ve 14 saat suda bekletiyorum. Kola rengine dönüyor. O zaman doğrudan meyve ve sebzelere püskürtüyorum. Örneğin bu suyu baharda yapraklar yeni çıktığında nar ağacındaki yeşil akara sıktım. Çok işe yaradı.

Elma ve ceviz kurdu ile biyolojik mücadele

Şükrü Kızılca: Afyonkarahisar’da elma bahçem var. Elmalar ceviz büyüklüğünde olduğunda iç kurdu sezonu başlıyor. Daha önce bu esnada ağaçlara 10 günde bir zehir verirdik. Şimdi zehirden vazgeçtik; ağaçlara astığımız, içinde yararlı böceklerin olduğu kutular sayesinde iç kurdu ile mücadele edebiliyoruz. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nden aldığımız bu yararlı böcekler, iç kurdunun tırtılını bulup imha ediyor ve kendi yumurtasını bırakarak onu faydalı böceğe dönüştürüyor. Böylece elmada iç kurdu oluşması engelleniyor.

Daha fazla bilgi: Kendi yapabileceğiniz doğa dostu reçeteler için Dr. Füsun Tezcan’ın “Börtü Böcek İçin Doğa Dostu Öneriler” kitabını bortu.bocek2011@gmail.com adresinden isteyebilirsiniz.

Yabani ot mücadelesini bırakmak

Hüseyin Genç: Çankırı’nın Doğanbey Köyü’nde ağırlıklı elma olmak üzere, meyve, sebze ve yerel buğday yetiştiriyoruz. Meyve bahçelerimizde, buğdayda ve bostanımızda kimyasallarla ot mücadelesi yapmıyoruz. Yabani otlar burada üç dönem çiçek açar ve bunlar her türlü börtü böceği kendisine çekerek bir ekosistem yaratırlar. Yararlı böcekler zararlı böcekler birbirleriyle beslenerek dengeyi sağlarlar. Bu otlar meyve ağaçlarının tozlaşmasına yarayacak arı ve böcekleri de kendisine çekiyor. Yabani otları tohuma kaçmadan önce iki ya da üç sefer biçiyor ve olduğu yerde bırakıyoruz. Bir kısmını da ağaçların çevresine yayıyoruz. Böylece biçilmiş otlar toprağın nem tutmasını ve yumuşak kalmasını da sağlıyor.

Şükrü Kızılca: Ot ilacı meyvelere zarar verdiği için otları tohuma kaçmadan önce ot biçme makinası ile biçip bırakıyoruz.

Tavuk bitlerine karşı d-Limonen

İsmail Çetintaş: 12 senedir Kocaeli Karamürsel’de 6,5 dekarlık küçük çiftlik arazimizde çeşitli meyve, sebze ve zeytin yetiştiriyoruz. Kümes zararlılarıyla sentetik toksinlerle, yani zehirlerle mücadele edilmesini asla önermiyoruz.

Araştırmalara göre artık bu akarlar birçok zehir aktif maddesine zaten direnç kazanmış durumda. Bu aktif maddeler zehir oldukları için uzun vadede asalaklar üzerinde işe yaramadıkları gibi, başka bir çok mahzurları da olacaktır. Özellikle de daldırma (tavukların tüm gövdelerinin zehirli suya daldırılıp çıkarılması) tabir edilen yöntemi kesinlikle önermiyorum. Daldırma esnasında aktif maddenin bir kısmı deriden emilerek, tavuğun etinin ve yumurtasının da zehirli olmasına yol açar. 

Beş yıl önce uzun uğraşlar sonucunda test ederek etkisini keşfettiğimiz preperat d-Limonen isimli aktif maddedir. d-Limonen, tüm narenciyelerin, özellikle de portakalın kabuğundaki esansiyel yağda bulunur. d-Limonen’in böcekler üzerindeki etkisi sadece mekanik etkidir. Böcek kabukları üzerindeki mumsu tabakayı tahrip ederek böceğin kısa süre içerisinde su kaybedip ölmesine neden olur ve en önemlisi de böceklerin buna direnç kazanmaları mümkün değil. blog.meyvelitepe.org